Mustafa Kemal Atatürk'ün Evi - Selanik

Selanik'teki Mustafa Kemal Atatürk'ün evi 19. yüzyıl evlerinin tipik bir örneğidir. Türkiye Cumhuriyeti devletinin kurucusu ve Türkiye Cumhuriyetinin birinci Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Atatürk’ün 1881’de doğduğu bu ev, Yunan devleti tarafından Türk devletine hediye edilmiş ve müteakiben evin yanında T.C. Selanik Başkonsolosluğu inşa edilmiştir. Mustafa Kemal Atatürk’ün doğduğu odanın bulunduğu ikinci katta gerçek ebatlardaki mumyası bulunmaktadır.

Ayrıca, Türk liderin kişisel eşyaları, fotoğrafları ve giysileri de sergilenmektedir. Giriş ücretsizdir.

Atatürk Evi'nin öyküsü

Mustafa Kemal Atatürk 1881’de, o zamanki adresi Koca Kasım Paşa Mahallesi Islahhane Caddesi olan bu evde doğdu. Bu tarihî yapı, günümüzde Selanik’in Apostolou Pavlu Caddesi, 17 numarada bulunmakta olup, Agiou Dimitriou, 151 adresindeki Türkiye Cumhuriyeti Selanik Başkonsolosluğu ile birlikte aynı yerleşkenin parçasıdır.

Selanik şehrine Osmanlı mimari dokusunun hâkim olduğu o dönemde bu ev, Türk evlerinin iç içe olduğu bir çevrede diğer evlerden farkı olmayan bir yapıydı. Selanik Atatürk Evi, bütün katlarında ahşap karkasın üzerine bağlandığı teknik uygulanarak inşa edilmiştir. Dikdörtgen planlı olan ev 13.50x6.80 m. boyutlarındadır.

Evin asıl girişi Apostolou Pavlu Caddesi’nden olup, bugün kullanılmamaktadır. 2012 yılına kadar giriş, Agiou Dimitriou Caddesi’nden Başkonsolosluğun bahçesinden geçilerek sağlanmaktaydı. 2012 yılındaki restorasyon sonrasında, Isaias Sokak üzerinden, arka bahçe kapısından giriş ve çıkış yapılmaya başlanmıştır.

1870 yılında Rodoslu Müderris Hacı Mehmet Vakfı’nca yaptırılan ev, önce İbrahim Zühdü Efendi’nin, daha sonra Selanikli Abdullah Ağa ve eşi Ümmü Gülsüm’ün mülkiyetine geçmiştir. Ali Rıza Efendi, bu evi Atatürk’ün doğumundan birkaç yıl önce kiralamıştır. Evin ikinci katında, güney taraftaki oda Atatürk’ün doğduğu odadır.

Atatürk’ün ailesi, Ali Rıza Efendi’nin 1888’de vefatına dek bu evde ikamet etti. Ancak Ali Rıza Efendi’nin vefatından sonra, Zübeyde Hanım, çocuklarıyla birlikte Atatürk’ün doğduğu evin bitişiğindeki daha küçük bir eve taşındı. II. Meşrutiyet’in ilanından sonra Selanik’te görevlendirilen Atatürk, bu dönemde, annesi ve kız kardeşiyle birlikte burada kaldı. O Selanik’ten ayrıldıktan sonra annesi ve kız kardeşi bir süre daha bu evde yaşadılar. 1912’de Selanik Yunanistan’ın yönetimine geçince Atatürk’ün annesi ve kız kardeşi de Selanik’ten ayrılarak İstanbul’a gelmek durumunda kaldılar. Bundan sonraki süreçte Atatürk’ün doğduğu bu ev, Türkiye ve Yunanistan arasındaki anlaşma gereğince Yunan Hükümeti’ne bırakılmış ve sonrasında da bir Yunan aile tarafından satın alınmıştır.

Cumhuriyet’in 10. yıldönümünde Selanik Belediyesi, Türk-Yunan dostluğunun bir göstergesi ve Balkan Konferansı’nın anısına, yapının çift kanatlı sokak kapısının sağ köşesine, Atatürk’ün bu evde doğduğunu yazan mermer bir plaka yerleştirilmesi ve bunun Yunanca’nın yanı sıra Türkçe ve Fransızca tercümelerinin de koyulması kararını almıştır. Bu plaka, 4 Kasım 1933 tarihinde, Türkiye’nin Atina Büyükelçiliği mensuplarının ve Yunanistan’ın ileri gelenlerinin katıldığı bir törenle yerleştirilmiştir. Ev daha sonra, Atatürk’e hediye edilmek üzere Selanik Belediyesi tarafından satın alınarak, anahtarı 19 Şubat 1937 tarihinde Türkiye’nin Selanik Başkonsolosluğuna verilmiştir.

1940 yılında evin yenilenmesi için başlatılan çalışmalar, İkinci Dünya Savaşı ve Alman işgali sonrasında, ancak 1950 yılında tamamlanabilmiştir. Sonraki süreçte Türkiye’nin Üçüncü Cumhurbaşkanı Celal Bayar’ın desteği, Prof. Dr. Enver Ziya Karal ve eşi Fatma Karal’ın katkılarıyla, Atatürk’ün ölümünün 15. yıldönümü olan 10 Kasım 1953 tarihinde “Atatürk Evi ” ziyarete açılmıştır. Sergilenmesi kararlaştırılan eşya, Topkapı Sarayı ve Dolmabahçe Sarayı’ndan seçilerek Selanik’e gönderilmiştir. “Atatürk Evi”nin açılış tarihi aynı zamanda, Atatürk’ün naaşının Ankara Etnografya Müzesi’nden Anıtkabir’e taşındığı tarihtir.

2012 yılında yeniden restorasyona giren ev, buraya taşınan Yunan ailenin binaya yaptığı ilave inşaat ve içindeki otantik olmayan eşyalar kaldırılarak, modern bir müzecilik anlayışı ile yeniden tefriş edilmiştir.

Günümüzde her Türk’ün kalbinde özel bir yere sahip olup, Selanik’e giden her Türk’ün ilk olarak ziyaret ettiği ve Türkiye için manevi değeri son derece yüksek olan bir mekandır.

Müze, Pazartesi hariç, resmi tatiller dahil her gün saat 10.00 ila 17.00 arasında ücretsiz olarak gezilebilmektedir.